Soms begint iets moois met één simpele vraag. In het najaar van 2023 klopte de gemeente Hoegaarden bij Avansa Oost-Brabant aan met een spannend idee: hoe kunnen we de wei aan ‘t Paenhuys echt tot leven brengen?
Geen zoveelste plan van bovenaf, maar een échte samenwerking met de buurt. "We maken er een écht participatief project van," klonk het vastberaden bij Robbert Jan, de lokale groen-ambtenaar.
De plek ademt geschiedenis. Ooit een weeshuis, vandaag een bruisende mix van jeugdhuis, cultureel centrum 't Paenhuys, OCMW-woningen en de lokale bier- en wijngilde. En die ommuurde weide? Jarenlang een koeienweide, tot zelfs de koeien verdwenen en er alleen nog gehooid werd. Tijdens corona namen de Chirojongeren de ruimte af en toe over.
En zo ontstond het idee: wat als we hier een levendige, sociale en groene ontmoetingsplek van maken? Een plek waar natuur, gemeenschap en voedselproductie hand in hand gaan? In september 2023 gaf het schepencollege groen licht om samen met bewoners en geïnteresseerden aan de slag te gaan.
Een idee is maar een idee, totdat mensen er samen werk van maken. En dat is wat we deden: Avansa Oost-Brabant bracht (buurt)bewoners, organisaties en experts samen om de toekomst van de wei aan ‘t Paenhuys te bedenken én te realiseren.
We startten met een helder plan van aanpak om samen met Hoegaardiers en andere betrokkenen de wei een nieuwe bestemming te geven. Daarbij sloegen we de handen in elkaar met Regionaal Landschap Zuid-Hageland, die met hun expertise het ontwerp voor de plek uittekenden.
Zo ontstond het idee: wat als we hier een levendige, sociale en groene ontmoetingsplek van maken?
Om het traject in goede banen te leiden, richtten we een projectgroep op met de kernspelers. Dit team kwam regelmatig samen om plannen bij te sturen, ideeën te verfijnen en ervoor te zorgen dat iedereen gehoord werd.
Vanuit de provincie kregen we extra ondersteuning om te bekijken wat mogelijk was op dit terrein, dat herbevestigd landbouwgebied is. Een voedselbos bleek geen haalbare optie, maar een landbouwactiviteit met een sociaal-culturele en recreatieve meerwaarde? Dat kon wél! Zo werd het kader steeds concreter.
Maar hoe werd de wei nu écht gebruikt? Welke dromen leefden er? Wat waren de bezorgdheden? Om dat te ontdekken, gingen we in gesprek met alle betrokkenen: buurtbewoners, ‘t Paenhuys, het OCMW, de Chiro, de cultuurraad en de wijn- en biergilde. Moeilijker was het om de stem van de OCMW-bewoners te laten horen, aangezien deze woningen vooral voor kort verblijf en noodopvang dienen. Dankzij de inzet van OCMW-medewerkers konden we ook hun perspectief meenemen.
Met al deze input organiseerden we drie open avonden in ‘t Paenhuys, waar we iedereen met interesse actief uitnodigden om samen de toekomst van de wei vorm te geven.
Tijdens de eerste open avond in ‘t Paenhuys nodigden we iedereen uit om groots te denken. We deelden alle verzamelde inzichten en gingen samen aan de slag. Welke functies zagen de deelnemers voor de wei? Waar droomden ze van? Alle ideeën werden thematisch gebundeld en gepeild op draagvlak.
Na de brainstorm verwerkten we de ideeën en toetsten we ze aan het regelgevend kader. Daarnaast gingen we dieper in op de landbouwfunctie van de wei, samen met met enkele betrokken landbouwers. We merkten ook dat de stem van jongeren nog sterker kon klinken. Daarom trokken we naar de Chiro, waar de leiding na hun drukke dag nog even tijd maakte om mee te denken.
Alle input kwam samen in de tweede sessie, waarin we de volgende vragen tackelden:
✅ Hoe maken we de dromen concreet?
✅ Wat is de gedeelde visie op de wei?
✅ Hoe organiseren we het beheer en het gebruik?
✅ Hoe kunnen natuur, educatie, cultuur en landbouw hier harmonieus samengaan?
We gingen zelfs een stap verder en dachten al na over de indeling van de wei, zodat alle ideeën een plaats konden krijgen.
Ondertussen werd ook een open oproep gelanceerd in de zoektocht naar een landbouwer.
Het werd ook duidelijk dat er een aanspreekpunt nodig was voor het beheer en de activiteiten op de wei. ‘t Paenhuys zag die rol wel zitten en begon middelen te zoeken om hier werk van te maken.
Zo ontstond een gedeelde verantwoordelijkheid:
✅ Een kernteam dat bestaat uit de gemeente, 't Paenhuys en de boer stemt regelmatig af met de kerngebruikers
✅ De kerngebruikers zijn de Chiro, wijn- en biergilde, muziekschool, harmonie …
✅ Vrijwilligers en enthousiastelingen krijgen de kans om mee te helpen met activiteiten en onderhoud.
Vanuit de school was er bijvoorbeeld al interesse om de wei als buitenklas te gebruiken en er jaarlijks te kamperen. Iemand anders droomde van een muzikale workshop voor kinderen. De wei begon écht te leven!
Tijdens de derde sessie schakelden we over van DENKEN naar DOEN. Ter voorbereiding van deze avond werkte Regionaal Landschap Zuid-Hageland samen met een klein werkgroepje een eerste ontwerp uit dat gepresenteerd werd aan de groep.
De groep kreeg volop ruimte om feedback te geven en een eindredactieteam ging ter plekke aan de slag om de laatste puntjes op de i te zetten.
Zo brachten we alles samen: de visie op de wei, de plannen voor beheer en betrokkenheid en het gedetailleerde ontwerpplan van Regionaal Landschap Zuid-Hageland, verder verfijnd door de werkgroep.
Ondertussen hielden we iedereen op de hoogte van de open oproep voor een landbouwer en peilden we naar goesting en engagement. We sloten de avond af met iets tastbaars: een concreet, gedragen plan waarmee we écht aan de slag konden. De wei had nu niet alleen een visie, maar ook een toekomst.
Niet veel later vonden we de perfecte landbouwer: Bram Vanhoof van La Paillote, Osier de Hosdent. Zijn ideeën sloten naadloos aan bij de wei en een jury van lokale betrokkenen selecteerde hem. Samen met een andere lokale schapenboer zal hij de wei beheren en voorzien van een hoog- en laagstamboomgaard en een wilgenplantage.
Met de goedkeuring van het schepencollege vorige zomer en een geslaagde subsidieaanvraag via Leader+ kreeg ‘t Paenhuys extra ruimte om in de opstartfase werk te maken van de coördinatie.
Avansa blijft als partner betrokken om 't Paenhuys te ondersteunen en te zorgen dat ook minder vanzelfsprekende doelgroepen hun weg vinden naar de wei.
Eind 2024 gingen de eerste bomen de grond in. In het voorjaar van 2025 volgden de omheining, extra aanplantingen en het amfitheater. Ook het derde leerjaar van de lagere school kwam een handje helpen en plantte bessenstruiken. De wei krijgt vorm, precies op tijd voor het groot openingsfeest op 3 mei 2025!
Voor dit feest bundelen we de krachten met Oxfam Wereldwinkel Hoegaarden, dat zijn 25-jarig bestaan viert. Samen met talloze vrijwilligers organiseren we een dag vol belevenissen:
🍇 De wijngilde plant een wijngaard aan, en jij kan meehelpen!
🔥 De bakkersclub leert je heerlijk brood bakken en voorziet je van lekkere pizza’s
🌿 Wildplukwandeling: ontdek welke eetbare schatten de natuur te bieden heeft
🧘 Yoga in de wei: start je dag zen tussen het groen
🎶 Klank van Roos brengt een muzikaal verhaal voor de jongste bezoekers
⚽ De Chiro zorgt voor speelse activiteiten
🐑 Schapenherder-demo: leer alles over begrazing en kuddebeheer
… en nog véél meer!
Nieuwsgierig? Kom langs en beleef de wei in al haar glorie.
Wil je zelf een plek nieuw leven inblazen, maar weet je niet waar te beginnen? Of heb je een idee, maar kan je wel wat extra begeleiding gebruiken? We denken graag met je mee!
