Zo maak je een voedselbos waar iedereen zich thuis voelt

Het probleem

Voedselbosprojecten streven vaak naar een samenleving waarin de mens en de natuur samenwerken en samenleven, in een respectvolle relatie waarin de natuur niet langer wordt uitgebuit door de mens.
Het probleem? Ongelijkheden in onze samenleving worden ook weerspiegeld in de voedselbosgemeenschap, waardoor minderheidsgroepen ondervertegenwoordigd zijn.

Waarom inclusieve voedselbossen belangrijk zijn

• Voedselbossen leveren veel op: voedsel, biodiversiteit en zijn een poging om de klimaatverandering te beperken.
• Heel wat studies tonen aan dat de natuur een positieve invloed heeft op mensen, zowel fysiek als mentaal. Natuur is ook een plek om even te deconnecteren — er is immers geen wifi — terwijl het toch een plek voor verbinding blijft, met jezelf en met anderen.
• Voedselbossen kunnen naast voedselproductie ook dienen voor het leveren van medicinale planten of als ruimtes voor gemeenschapsbijeenkomsten.
• Als we werken aan een meer duurzame en rechtvaardige wereld, mogen we het belang van intersectionaliteit in onze inspanningen niet vergeten. Indien we hier niet actief mee aan de slag gaan, zullen de dominante waarden en systemen uit de samenleving onbewust ook in het voedselbos gereproduceerd worden.
• Diversiteit gaat over de soorten verschillen die we tussen ons allemaal kunnen ervaren. Over de zichtbare (huidskleur, geslacht, leeftijd) en de onzichtbare (gender, religie, cultuur, karakter, overtuigingen, politiek...).
• Systemen van onderdrukking en marginalisering herkennen is belangrijk. Vrouwen en gemarginaliseerde gemeenschappen kunnen bijvoorbeeld grotere belemmeringen ondervinden bij de toegang tot land of middelen voor voedselbossen. Mensen met een beperking kunnen andere aanpassingen nodig hebben om volledig deel te nemen aan voedselbossen. Het blijft belangrijk om te erkennen dat sociale en ecologische rechtvaardigheid met elkaar verweven zijn.
• Om voedselbossen inclusief en rechtvaardig te maken, moeten we actief zoeken naar de stemmen en perspectieven van gemarginaliseerde gemeenschappen. Zo versterken we hun stem bij het plannen en uitvoeren.

Twintig aanbevelingen

Met dat in het achterhoofd zijn dit allemaal mogelijke opties om mee aan de slag te gaan om een voedselbos voor iedereen uit de grond te stampen.

1. Delen van overschotten
   Deel overschotten uit het voedselbos en versterk zo sociale banden
   
2. Welkomstpersoon
   Duid iemand aan die nieuwkomers verwelkomt, bij voorkeur iemand die representatief is voor de doelgroep
   
3. Sociale kaart van de omgeving maken
   Houd regelmatig bij wat er in de omgeving gebeurt en wie de belanghebbenden zijn. Dit moet een lopend proces zijn om veranderingen op te vangen.
   
4. Relaties opbouwen op basis van vertrouwen
   Wees geduldig en neem de tijd om vertrouwen op te bouwen bij de gemeenschap. Dit is een langdurig proces.
   
5. Fysieke toegankelijkheid
   Zorg ervoor dat de locatie van het voedselbos gemakkelijk toegankelijk is voor alle gemeenschapsleden, ongeacht hun mobiliteit.
6. Aanhoudende betrokkenheid
   Blijf actief en consistent betrokken bij de gemeenschap om ervoor te zorgen dat hun stemmen worden gehoord en hun behoeften worden begrepen.
   
7. Peer-groep
   Creëer een inclusieve sfeer waarin mensen zich kunnen identificeren met anderen in de groep en zich niet geïsoleerd voelen.
   
8. Regelmatige bijeenkomsten
   Organiseer regelmatige bijeenkomsten om voorspelbaarheid en structuur te bieden aan de gemeenschap.
   
9. Individuele relaties
   Bouw individuele relaties op, want deze kunnen als hefboom dienen om anderen mee te krijgen, zowel binnen het project als tussenpersonen.
   
10. Veiligheid voor kwetsbare situaties
    Zorg ervoor dat de locatie en het project veilig zijn voor mensen in kwetsbare situaties, die soms in een overlevingsmodus kunnen verkeren.
    
11. Breng het project naar de mensen
    Overweeg om delen van het project te verplaatsen naar locaties waar mensen al samenkomen, zoals asielcentra of sociale wijken.
12. Partnerschappen op basis van vertrouwen
    Werk samen met organisaties op basis van wederzijds vertrouwen en gedeelde doelen, en zorg voor gedocumenteerde samenwerkingen.
13. Eigenaarschap en toebehoren
    Moedig deelnemers aan om zich eigenaar van het voedselbos te voelen door bijvoorbeeld gedeelde eigendom en ruimte voor ideeën.
14. Bied waarde
    Denk na over wat je te bieden hebt aan de gemeenschap en hoe je kunt bijdragen aan wat zij nodig hebben.
15. Representatie
    Zorg ervoor dat mensen zich kunnen identificeren met je voedselbos door taal, communicatie en lichaamstaal.
16. Kennisdeling
    Moedig mensen aan om hun eigen kennis te delen en workshops te geven, en erken hun expertise.
17. Doelgroep
    Begin mogelijk met een tussengroep om geleidelijk aan mensen in héél kwetsbare situaties te bereiken.
18. Bewustzijn van privilege
    Word je bewust van je eigen identiteiten en privileges, en begrijp de identiteiten en hindernissen van de doelgroep die je wilt bereiken.
    
19. Diversifiëren van persoonlijke netwerk
    Vergroot de diversiteit van je persoonlijke netwerk om beter inzicht te krijgen in de behoeften en kansen van doelgroepen.
20. Toegankelijkheid
    Raadpleeg personen met specifieke behoeften om de toegankelijkheid van je voedselbos te waarborgen.

Breng je deze aanbevelingen in de praktijk, dan creëer je een intersectioneel voedselbos dat echt rekening houdt met diverse behoeften en stemmen en een inclusieve en betrokken gemeenschap ondersteunt.