Voedselbos Ketelbroek: lessen uit een levend ecosysteem

Van voormalige maisakker naar bekendste voedselbos van Nederland

Wouter Van Eck is dé voedselbos-pionier van de Lage Landen. In 2009 – toen het woord voedselbos nog niet was uitgevonden – startte hij met zijn project Food Forest Ketelbroek te Groesbeek (NL). De voormalige maïsakker van 2,4 ha is ondertussen uitgegroeid tot een groene, eetbare oase in een woestijn van raaigrasvelden en maïsakkers. Het sterrenrestaurant De Nieuwe Winkel in Nijmegen (volledig plantaardig) is er vaste klant. Reden genoeg voor ons om er op bezoek te gaan!

Rupsen zijn zoals hangjongeren. We houden van vlinders, maar niet van hun kinderen

Wouter Van Eck, Voedselbos Ketelbroek

Hoe maak je je voedselbos droogteresistent?

Voedselbossen zijn hot. Of liever: droog. Droogte was namelijk een centraal thema tijdens de rondleiding. Gelukkig valt daar op natuurlijke wijze iets aan te doen. Volgens onze gids zijn er vier cruciale factoren die de droogteresistentie van een voedselbos bepalen:

Wind
Wind onttrekt vocht aan bladeren. Voedselbos Ketelbroek loste dit op met een singel van elzen die fungeert als natuurlijke windbreker.
Lucht in de bodem
Geen bodemverdichting betekent betere waterinfiltratie en meer zuurstof in de bodem – essentieel voor gezond bodemleven.
Organische stof
De bodem ging van 3,8% naar 8,5% organische stof, zonder externe aanvoer. Elke procent extra betekent zo’n 100.000 liter extra wateropvang per hectare.
Het bodemvoedselweb
Eén theelepel bosgrond bevat wel 100 meter schimmeldraad. Mycorrhiza-schimmels vormen de stille kracht: in ruil voor suikers brengen ze water uit diepe, droge lagen naar de planten.

Praktische tips voor het aanplanten van een voedselbos

Kies voor klein maar krachtig
Koop jonge bomen met sterke, goed ontwikkelde onderstammen – ze slaan sneller aan en groeien robuust uit.

Laat het gras gerust groeien
Maaien stimuleert groei. Wil je minder concurrentie voor jonge bomen? Beperk het maaien.

Houd bramen in toom
Wied jaarlijks en laat het snoeisel in de struik drogen. Nadien kan je dit gebruiken als mulch – zo houd je ze beheersbaar én nuttig.

Denk ondergronds! Kies de juiste standplaats per worteltype: hartvormige wortel (bv. Linde), oppervlakkige wortel (bv. Kerselaar) of penwortel (bv. Walnoot, Kastanje)

Wat je beter niet plant volgens Wouter Van Eyck:
Fazantenbes, highbush cranberry, sleedoorn.

Wat wél een aanrader is:
Crataegus tanacetifolia – een meidoorn met appelsmaak. Volgens onze gids is deze zeer lekker

Budget voor plantgoed (1 hectare)
Reken op €9.000 tot €11.000, exclusief kruidlaag. Investeer in kwaliteit – dat betaalt zich later terug.

Wat zegt de wetenschap over de toekomst van voedselbossen?

Onderzoekers van Wageningen University & Research bestudeerden twee jaar lang welke planten het aantrekkelijkst zijn voor insecten. Hun conclusie? Combineer inheemse én uitheemse soorten om de bloeiperiode – de zogenaamde bloesemboog – te verlengen.

Meer spreiding in bloei betekent meer voedsel voor insecten, en dus: meer bijenpret.
Een mooi voorbeeld uit Ketelbroek:

Wanneer onze gewone vlier is uitgebloeid, komt de Canadese vlier juist in bloei

Wouter Van Eyck, Voedselbos Ketelbroek

Vogels gespot in Voedselbos Ketelbroek

Timothy Lacroix van Voedseltuin Laeckvaleye was mee op bezoek en had een bijzonder handige app bij zich die vogels kon herkennen aan hun gezang. Hieronder vind je een overzicht van alle vogels die we tijdens ons bezoek hebben waargenomen. Het illustreert nog maar eens hoe rijk de biodiversiteit in Voedselbos Ketelbroek is.

Als afsluiter...

Ronny, voedselbosser uit ons voedselbosnetwerk Oost-Brabant, had als bedankje een tegeltje met spreuk gemaakt voor Wouter. Na ons bezoek schreef hij ook een mooi gedicht waarvan we graag een fragment met jullie delen:

“Het gaat hier absoluut niet over een fata morgana,

Ketelbroek is een reële plek van levendige flora en fauna.

Er wordt gemusiceerd met een partituur van natuur en permacultuur,

een gezondheidskuur vrij van chemicaliën, zuiver en puur.”

Wie zijn de pioniers van het voedselbosnetwerk Oost-Brabant?

Samen met een kleine delegatie pioniers van het voedselbosnetwerk Oost-Brabant bezochten wij voedselbos Ketelbroek en De Reiziger. Maar wie zijn deze pioniers eigenlijk?

Het Voedselbosnetwerk Oost-Brabant verbindt de groeiende groep voedselbospioniers die vanuit een bottom-up beweging werken aan een ander landbouw- en natuursysteem. Deze pioniers zien niet alleen dat het anders moet – ze brengen de verandering ook in de praktijk. Binnen het netwerk creëert Avansa Oost-Brabant samen met hen kansen voor ontmoeting, kennisdeling, uitwisseling van tools en ideeën, samenwerking aan projecten en het versterken van het netwerk via gezamenlijke activiteiten.

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

En blijf op de hoogte van al onze projecten en activiteiten.

Schrijf me in!

Datum bericht wo 16 juli '25