Betekeniseconomie, economie van en voor de aarde

🔼 Enthousiaste boel in het Wereldcafé die avond

Kees Klomp is ondernemer, adviseur, TEDx-spreker en auteur op het gebied van de ‘betekeniseconomie’ of de Purpose Economy. Half maart was hij te gast in het Leuvense Wereldcafé.coop-café. Klomp gaf er een lezing en workshop — samen met Valérie Carrette van het Wereldcafé en Yolan Rulo Gielen van Stek Future - wooncoop — met als doel actief ideeën, initiatieven en energie voor verandering met elkaar verweven.

Bij gevaar gaat je lichaam vluchten, vechten of bevriezen leert de medische wereld ons. Andere opties zijn er niet. Als dat waar is, ziet het er slecht uit voor de mens, volgens Kees Klomp. Maar een alternatieve respons op gevaar is volgens hem wel degelijk mogelijk. En broodnodig, want met geen enkele van deze reflexen kunnen we de klimaatuitdaging de baas. Een terugblik op een boeiende avond.

Het beest in de bek kijken

Om te beginnen moeten we de realiteit onder ogen zien in plaats van te vluchten. We moeten het beest in de bek kijken.

Dat noemt Kees immersie. Het gaat om de erkenning dat pijn een onderdeel is van het leven. Pijn is, net als andere emoties, belangrijk om maatschappelijk iets te verwezenlijken.

Economen mogen dan wel doen alsof economie een soort van wiskunde is, maar cijfers zeggen lang niet alles. Economie draait om intrinsieke motivatie. Uit gesprekken met 150 maatschappelijk verantwoorde ondernemers leerde hij dat ze allemaal, stuk voor stuk, een moment gekend hebben waarop ze geraakt werden door iets, een soort roeping.

Da’s wat Kees omschrijft als een moment van immersie. Het zijn momenten waarop die personen zich durfden open te stellen voor een extern probleem. Of om het nog anders te zeggen: ze durfden zich kwetsbaar op te stellen.

Werelcafé.coop, een voorbeeld van verandering

Kees maakt enthousiasme los. Heel wat aanwezigen vertellen persoonlijke verhalen of stellen een actie of project voor. Het is hartverwarmend.

Valerie Carette, de initiatiefneemster, en Lieve Jacobs, de voorzitster van Wereldcafé, zijn in hun nopjes. “Dit bewijst dat de mensen zich hier veilig voelen” benadrukt Lieve.

Valerie beaamt: “Die veiligheid is het resultaat van een samenspel: je hebt enerzijds het Wereldcafe als een soort herberg voor gedeelde verhalen en daar bovenop komt het bezielde verhaal van Kees. Met dit soort activiteiten creëren we hier dagelijks een weefsel van mensen en organisaties die zich inzetten voor transitie in het Leuvense.”

Het is geen toeval dat dit café een coöperatie is. Officieel heet ze ook Wereldcafé.coop. Het is een gedeelde onderneming die eigendom is van haar coöperanten, zowel klanten als vrijwilligers. Die keuze drukt uit dat samenwerking essentieel is voor hen en dat winst geen doel is. “Een eetcafé, met eerlijke producten uit Noord en Zuid, was een prima middel om mee te bouwen aan rechtvaardige handels- en arbeidsrelaties in Noord én Zuid.”

“Als onze klanten van Wereldcafé hun stamcafé maken, kunnen we het verder uitbouwen als een warme en veilige plek voor transitie” zegt Lieve. "Zo co-creëren we samen een samenleving die veerkrachtig is en waar het goed leven is voor iedereen” vult Valerie aan.

Het systeem leeft in ons

Vechten wijst Kees ook af. Een revolutionair is hij bepaald niet. 'Focus on what’s strong, not on what’s wrong', citeert hij. Mensen leren het best als je hen 'voorleeft'. Dat wil zeggen dat je een voorbeeld stelt dat bevattelijk en haalbaar is.

Als we iets willen veranderen, focussen we ons vaak op symptomen. Het systeem dat eronder zit, blijft intact. Dat is niks nieuws natuurlijk, maar met het begrip ‘betekeniseconomie’ wil Kees nog verder gaan en kijken naar het ideologische niveau dat het systeem mee bepaalt.

Betekeniseconomie gaat over jouw rol in het geheel. Wij leven niet in het systeem, zegt Kees, maar het systeem leeft in ons. Dus is er een 'systeemgeloofsverandering' nodig om een nieuwe samenleving te doen groeien. We moeten onszelf bevrijden uit de dominante logica en 'voorleven' dat er ook andere logica’s bestaan.

Kees drijft zijn positieve focus wel ver. 'Alle energie die je steekt in een strijd tegen het systeem, maakt het systeem sterker', beweert hij. Een boude uitspraak die hij verder niet beargumenteert. Met die houding hadden we vandaag wellicht nog altijd kinderarbeid gekend of was Zuid-Afrika nog steeds een land in apartheid. Of recenter: hadden we geen fietsspiraal van Leuven naar Kessel-Lo.

Kees Klomp leest voor uit eigen werk.